Đầu tháng 9/2008, cuộc họp triển khai kế hoạch và nhiệm vụ đầu năm cấp tiểu học huyện Phú Xuyên do Phòng Giáo dục tiểu học (Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội) chủ trì. Đây cũng là năm học đầu tiên tỉnh Hà Tây bắt đầu sáp nhập về Hà Nội.

Tại cuộc họp này, lãnh đạo Phòng Giáo dục Phú Xuyên cùng nhiều hiệu trưởng khác đều ngọng “l,n”. Ban đầu, lãnh đạo Phòng Giáo dục tiểu học chỉ thấy hơi buồn cười, nhưng sau đó về họp lại với nhau.

"Hiệu trưởng ngọng nhiều như thế, chắc rằng giáo viên, học sinh ở các trường đó cũng ngọng. Phát âm sai có thể dẫn đến viết sai chính tả. Cần nhìn nhận việc nói ngọng nghiêm túc và đưa ra giải pháp.", ông Phạm Xuân Tiến, Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội (khi đó là Trưởng phòng Giáo dục tiểu học) nhớ lại.

Ông Nguyễn Trí Dũng, nguyên Phó phòng Giáo dục tiểu học Hà Nội, là người từng nhiều năm phụ trách cấp tiểu học của Sở Giáo dục nên hiểu rõ những phương ngữ của vùng. Do đó, ông đã nhận nhiệm vụ khảo sát và xây dựng kế hoạch sửa ngọng lần này với mục tiêu "góp một phần tích cực cho việc nói đúng, viết đúng "l, n" trong nhà trường và trong cuộc sống hàng ngày nhằm giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt".

Phiếu khảo sát phát âm chuẩn “l,n” đã được phát cho lãnh đạo Phòng Giáo dục huyện Phú  Xuyên cùng 29 hiệu trưởng trường tiểu học. Ban giám hiệu cũng phát phiếu cho thầy cô giáo và học sinh.

Kết quả cho thấy 28/29 hiệu trưởng phát âm ngọng; 30% trong 890 giáo viên và 48% trong hơn 13.560 học sinh được khảo sát bị ngọng, viết sai chính tả. Và trường Tiểu học thị trấn Phú Xuyên, Tiểu học Hồng Thái dẫn đầu danh sách với 97% giáo viên phát âm sai.

>> Ơn giời, cuối cùng Hari Won cũng hết ngọng nghịu, giọng lơ lớ, hát tiếng Việt chuẩn đến thế này!

"Sửa nói ngọng phải bắt đầu từ chính lãnh đạo phòng giáo dục, hiệu trưởng rồi mới đến giáo viên, học sinh. Một giáo viên ngọng mà không sửa được ảnh hưởng đến hàng chục thế hệ học sinh. Phiếu khảo sát dựa trên tinh thần tự giác, nhưng thầy cô đều không ngại ngần nhìn thẳng vào vấn đề.", ông Dũng nhận xét.

Theo kết quả khảo sát, ông Dũng tiến hành lập kế hoạch thí điểm "luyện phát âm, viết đúng hai phụ âm đầu l, n" áp dụng với giáo viên và học sinh tiểu học tại Phú Xuyên. Tài liệu hướng dẫn việc xây dựng này dựa vào sự lồng ghép bài tập đọc trong SGK.

Sở Giáo dục cũng đưa ra biểu mẫu "danh sách giáo viên sửa phát âm sai hai phụ âm "l, n" và yêu cầu Ban giám hiệu thực hiện việc theo dõi sự tiến bộ của giáo viên và lưu vào hồ sơ quản lý của trường. Đối với học sinh, trường cũng lập danh sách để theo dõi quá trình sửa của từng em từ lớp 1 tới lớp 5. Tháng 4/2009, chương trình "Luyện phát âm, viết đúng chính tả hai phụ âm đầu l, n" thí điểm tại Phú Xuyên.

Học sinh tiểu học Hà Nội trong lễ khai giảng năm 2015.

Theo đánh giá của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, tới tháng 9/2010, chương trình thí điểm đạt kết quả khả quan. Giáo viên phát âm ngọng giảm từ 30% xuống còn 23,5%, tỷ lệ học sinh là giảm từ 48% xuống 28,1%.

Sở đã tiến hành khảo sát trên toàn thành phố. Kết quả là 13 huyện ngoại thành có tỷ lệ giáo viên, học sinh phát âm ngọng "l, n" nhiều gồm Thường Tín, Phú Xuyên, Ứng Hòa, Mỹ Đức, Thanh Oai, Chương Mỹ, Hoài Đức, Từ Liêm, Thanh Trì, Đông Anh, Mê Linh, Gia Lâm, Sóc Sơn.

Vào đầu năm 2011, Sở tiến hành tổ chức hội thảo chuyên đề cấp thành phố để tập hợp những kinh nghiệm và giải pháp "Luyện phát âm, viết đúng chính tả hai phụ âm l, n", nhóm 3 huyện thành một cụm tổ chức phát triển chuyên đề hàng tháng. Năm học 2011 - 2012, Sở đưa chương trình này triển khai tại 13 huyện ngoại thành, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học, đưa vào tiêu chí thi đua của nhà trường, giáo viên.

"Hồi đó, Phòng Giáo dục Thanh Trì còn đưa ra đề nghị không cho giáo viên ngọng đứng lớp cho đến khi sửa xong. Nhiều thầy cô còn sáng tác cả những câu thơ vui để luyện phát âm như: Nói năng nên luyện luôn luôn/ Nói lời lưu loát luyện luôn lúc này...", ông Dũng nhớ lại.

Năm nào Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cũng tiến hành khảo sát và đánh giá kết quả. Mỗi năm, tỷ lệ chữa ngọng tại 13 huyện của giáo viên, học sinh lại giảm từ 2 - 10%.

Và mỗi năm, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đều khảo sát, đánh giá kết quả. Kết quả chữa ngọng của giáo viên, học sinh tại 13 huyện giảm 2 - 10% mỗi năm. Đề tài "Sáng kiến kinh nghiệm luyện phát âm, viết đúng chính tả hai phụ âm đầu l, n đối với giáo viên, học sinh tiểu học" của ông Nguyễn Trí Dũng sau đó đoạt giải A Sáng kiến - Sáng tạo Thủ đô 2012.

"Để xóa ngọng, 10 năm vẫn là quãng thời gian quá ngắn ngủi. Học sinh ngọng ảnh hưởng từ gia đình, thói quen ngôn ngữ lâu đời của địa phương. Sửa ngọng cho học sinh không có điểm kết thúc, hết lứa này đến lứa khác. Nhưng chuẩn hóa phát âm cho giáo viên, làm tích cực có thể sớm khắc phục.", ông Dũng nhận định.

Từ năm 2015 tới nay, chương trình "Luyện phát âm, viết đúng chính tả hai phụ âm đầu l, n" được Sở Giáo dục triển khai với hình thức nhắc nhở các Phòng Giáo dục tự thực hiện. Do không còn sát sao nên tỷ lệ học sinh bị ngọng tại các huyện vẫn còn rất cao, như trường Tiểu học thị trấn Phú Xuyên, đến tháng 4/2018 còn 12 giáo viên (chiếm 25%), 338 học sinh (chiếm 30%) phát âm ngọng.

Theo VnExpress.net